Nhiều người nghĩ rằng mùng 8/3 chắc xuất phát từ câu chuyện nhằm tôn vinh người phụ nữ nào đó. Tuy nhiên, nó lại có khởi điểm là một cuộc tuần hành biểu tình của công nhân dệt may chống lại những điều kiện làm việc khó khăn và tồi tàn tại Thành phố New York.

Tuy nhiên, phải mãi cho tới năm 1911, ngày Quốc tế phụ nữ đầu tiên mới được kỷ niệm và chỉ tại 4 quốc gia: Áo, Đan Mạch, Đức và Thụy Sỹ. Liên Hiệp Quốc cũng không công nhận đó là ngày lễ quốc tế mãi cho tới năm 1975.

Cuộc biểu tình của đòi quyền lợi của phụ nữ trên thế giới. Ảnh: Diván Inquieto

Cụ thể, từ cuối thế kỷ 19, chủ nghĩa tư bản phát triển tột bậc, nhất là ở nước Mỹ. Nền kỹ nghệ phát triển, thu hút nhiều phụ nữ và trẻ em vào làm việc trong các nhà máy, xí nghiệp. Bọn chủ tư bản lợi dụng sức lực của phụ nữ, trẻ em, trả lương rẻ mạt làm cho đời sống của phụ nữ và trẻ em cực khổ, điêu đứng.

Căm phẫn trước sự áp bức tàn bạo đó, ngày 8/3/1899, tại Chicago và New York (Mỹ) đã nổ ra cuộc đấu tranh mạnh mẽ của nữ công nhân ngành dệt may, đòi tăng lương, giảm giờ làm.

Mặc dù bị thẳng tay đàn áp, bắt bớ, đuổi ra khỏi nhà máy nhưng chị em vẫn đoàn kết, bền bỉ đấu tranh, buộc bọn chủ tư sản phải nhượng bộ. Thắng lợi đó đã cổ vũ tinh thần đấu tranh của phụ nữ lao động Mỹ.

Lễ kỷ niệm Ngày Phụ nữ được tổ chức sớm nhất vào ngày 28/2/1909 tại New York. Đây là lần đầu tiên phụ nữ khắp nơi trên nước Mỹ đã tổ chức "Ngày phụ nữ" mít tinh, biểu tình rầm rộ đòi quyền bình đẳng cho phụ nữ. Tại New York đã có 3.000 phụ nữ dự cuộc họp phản đối chính phủ công nhận quyền bầu cử của phụ nữ.

Những cuộc đấu tranh đầu tiên đó của nữ công nhân Mỹ đã có tiếng vang lớn, là nguồn cổ vũ mạnh mẽ cho phong trào đấu tranh của phụ nữ lao động trên toàn thế giới.

Trong phong trào đấu tranh lúc bấy giờ, đã xuất hiện 2 nữ chiến sĩ cách mạng lỗi lạc là bà Clara Zetkin (người Ðức) và bà Rosa Luxemburg (người Ba Lan). Hai bà đã phối hợp với bà Nadezhda Krupskaya (vợ của Lê-nin) vận động thành lập Ban Thư ký quốc tế phụ nữ để lãnh đạo phong trào.

Trước sự lớn mạnh về số lượng và chất lượng của phong trào phụ nữ trên thế giới. Ngày 26 và 27/8/1910, đại hội lần thứ 2 của những người phụ nữ thế giới đã được triệu tập ở Copenhagen (thủ đô Ðan Mạch), về dự có 100 nữ đại biểu của 17 nước, đã quyết định lấy ngày 8/3 làm ngày quốc tế phụ nữ với mục đích đấu tranh đòi các quyền lợi của phụ nữ và trẻ em, ngày làm việc 8 giờ, công việc ngang nhau, tiền lương ngang nhau, bảo vệ bà mẹ và trẻ em.

Từ đó đến nay, ngày 8/3 trở thành ngày hội của phụ nữ thế giới, đoàn kết đấu tranh để tự giải phóng, thực hiện quyền nam nữ bình đẳng và cũng từ đó, phụ nữ tiến bộ khắp năm Châu tổ chức ngày 8/3 với những nội dung và hình thức phong phú.

Nội dung ngày quốc tế phụ nữ 8/3 không chỉ dừng lại ở quyền bình đẳng mà được mở rộng thêm khái niệm mới "phát triển" và "giới". Vấn đề phụ nữ đã được đông đảo các quốc gia trên thế giới nhìn nhận và đánh giá một các đầy đủ trên những khía cạnh khác nhau thông qua một loạt các hội nghị thế giới.

Liên hợp quốc bắt đầu kỷ niệm Ngày Quốc tế Phụ nữ trong Năm Quốc tế Phụ nữ - năm 1975. Năm 1977, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã mời các quốc gia thành viên tuyên bố ngày 8 tháng 3 là Ngày của Liên hợp quốc về quyền phụ nữ và hòa bình thế giới.

Tuy vậy, mùng 8/3 không phải ngày lễ được ăn mừng trên khắp hành tinh. Nó là ngày lễ chính thức tại 28 quốc gia, trong đó có Việt Nam. Tuy vậy ở một số nước, nó cũng chỉ là ngày lễ chính thức cho nữ giới chứ không phải toàn dân (Trung Quốc, Nepal...).

Ngoài ngày quốc tế 8/3, còn có tháng và năm tri ân phụ nữ. Theo đó, năm 2011, Tổng thống Barack Obama đã ra tuyên bố toàn bộ tháng ba sẽ là "tháng lịch sử của phụ nữ" tại Mỹ.

Còn năm 1975 được coi là năm quốc tế phụ nữ do Liên hợp quốc công nhận. Đây cũng là năm Liên hợp quốc công nhận 8/3 là ngày quốc tế phụ nữ.