Yêu cầu xây dựng Đảng, Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, đủ sức lãnh đạo, quản lý đất nước phát triển theo con đường chủ nghĩa xã hội, đòi hỏi chúng ta phải đặc biệt quan tâm đến công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Ngay từ những ngày đầu thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lên án những biểu hiện của sự tha hóa quyền lực nhà nước trong một bộ phận cán bộ, đảng viên có chức, có quyền. Người luôn coi tham ô, lãng phí và quan liêu là ba kẻ thù hết sức nguy hiểm, Người viết: “Tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu là kẻ thù của Nhân dân, của bộ đội và của Chính phủ”. Nó là: “Kẻ thù khá nguy hiểm vì nó không mang gươm, mang súng mà nó nằm trong các tổ chức của ta, để làm hỏng mọi việc của ta”.

Theo Hồ Chí Minh, trong ba kẻ thù trên, tham ô là kẻ thù nguy hiểm nhất, bởi đó là hành động xấu xa nhất, tội lỗi đê tiện nhất trong xã hội. Nó nguy hiểm đến mức mà Người từng xếp căn bệnh này ngang hàng với tội phản quốc. Năm 1946, khi trả lời các nhà báo nước ngoài, Người nói: “Nếu cần có đảng phái thì sẽ là Đảng dân tộc Việt Nam, Đảng đó sẽ chỉ có một mục đích làm cho dân tộc ta hoàn toàn độc lập. Đảng viên của đảng đó sẽ là tất cả quốc dân Việt Nam, trừ những kẻ phản quốc và những kẻ tham ô ra ngoài”.

Trong công cuộc đấu tranh chống tham ô, lãng phí, chống bệnh quan liêu, các cơ quan thanh tra nhà nước đóng vai trò rất quan trọng. Chủ tịch Hồ Chí Minh huấn thị: “Các ban thanh tra phải chú ý kiểm tra chống lãng phí, tham ô. Phát hiện ra những việc lãng phí, tham ô, chẳng những cần báo cáo với Trung ương và Chính phủ giải quyết mà còn phải giúp các cấp lãnh đạo địa phương tìm ra được những biện pháp để tích cực chống lãng phí, tham ô”(1).

Như vậy, thanh tra, kiểm tra không những để phát hiện vi phạm, phát hiện tham ô, lãng phí để xử lý. Quan trọng hơn, qua kiểm tra, các cơ quan thanh tra nhà nước tìm hiểu nguyên nhân tham ô, lãng phí, từ đó, kiến nghị với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, với bản thân các cơ quan là đối tượng thanh tra, kiểm tra để có các giải pháp hữu hiệu nhằm chống tham ô, lãng phí có hiệu quả.

  Quan liêu là nguyên nhân, nguồn gốc của nạn tham ô, lãng phí. Vì vậy, các cơ quan thanh tra nhà nước chẳng những kiểm tra chống lãng phí, tham ô mà còn phải chống quan liêu để giúp các cơ quan nhà nước đổi mới công tác, giữ gìn kỷ luật, thực hành dân chủ, góp phần củng cố bộ máy nhà nước. Để thực hiện tốt, có hiệu quả nhiệm vụ của mình, cơ quan thanh tra nhà nước phải tự chống tham ô, lãng phí, bệnh quan liêu trong nội bộ cơ quan mình trước. Hồ Chí Minh yêu cầu người cán bộ thanh tra phải tự mình nghiêm chỉnh, phải có đạo đức cách mạng, tự mình phải gương mẫu. Người chỉ thị rõ: “Phái anh tham ô đi thanh tra tham ô thì không được, phái người lười đi thanh tra công việc người khác cũng không được”(2). Người cán bộ thanh tra khi đi thanh tra chống quan liêu thì trước hết bản thân mình không được quan liêu. Thanh tra muốn biết, muốn thấy, muốn hiểu rõ sự thật ở cơ quan, ở địa phương nào đấy phải đến tận nơi, nghe ngóng, tìm hiểu, chịu khó. Quan liêu sẽ không làm được nhiệm vụ.

Thấm nhuần tư tưởng của Người về đấu tranh phòng, chống tham ô, lãng phí, trong giai đoạn hiện nay, trước yêu cầu của thực tiễn phát triển đất nước ta, ngành Thanh tra luôn coi trọng công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; xác định đây là một trong những vấn đề mang tính cấp bách, nội dung quan trọng hàng đầu nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng; năng lực quản lý, điều hành của Nhà nước. Tuy nhiên, bên cạnh đó, có thể thấy, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí của ngành vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần khắc phục. Đó là hiện tượng chồng chéo trong hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm toán; việc bố trí lực lượng, xây dựng kế hoạch và phương pháp tiến hành ở một số cuộc thanh tra chưa khoa học; còn tình trạng kéo dài thời gian xây dựng báo cáo và kết luận thanh tra; một số kết luận thanh tra có chất lượng chưa đạt yêu cầu; số vụ việc chuyển cơ quan điều tra còn ít so với số sai phạm; tỷ lệ thu hồi tiền, tài sản chưa cao; việc hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật theo kiến nghị tại kết luận thanh tra còn chậm…

Để nâng cao trách nhiệm của ngành Thanh tra trong đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí theo tư tưởng Hồ Chí Minh, cần chú trọng vào những nhiệm vụ sau:

Một là, toàn ngành tiếp tục quán triệt sâu sắc và vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Trong đó, cần vận dụng quan điểm, tử tưởng Hồ Chí Minh về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí; từ đó, cụ thể hóa vào các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của ngành để tham mưu đúng, trúng và kịp thời cho Đảng, Nhà nước những chủ trương, quyết sách lớn trong phòng, chống tham nhũng hiệu quả. Bên cạnh đó phát động và tổ chức triển khai có hiệu quả các phong trào thi đua yêu nước của ngành Thanh tra gắn với thực hiện các nhiệm vụ chính trị được giao. Cụ thể là tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, trong đó tập trung vào những lĩnh vực trọng điểm dễ nảy sinh tham nhũng, tiêu cực, lãng phí qua đó kịp thời phát hiện, ngăn chặn sai phạm; phối hợp chặt chẽ với các cấp, các ngành khắc phục tình trạng chồng chéo trong thanh tra, kiểm tra.

Hai là, tập trung tham mưu cho Chính phủ chỉ đạo, thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 27-CT/TW ngày 10/1/2019 của Bộ Chính trị.

Chỉ thị số 27-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo vệ người phát hiện, tố giác, đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; Quy định số 11-QĐi/TW ngày 18/2/2019 của Bộ Chính trị về trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy trong việc tiếp dân, đối thoại trực tiếp với dân và xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân; quy định về xử lý trách nhiệm người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng trong cơ quan, đơn vị; quy định về việc thôi giữ chức vụ, miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý; cơ chế bảo vệ người dân phản ánh, tố giác và tích cực đấu tranh chống suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, đảng viên; cơ chế kiểm soát quyền lực trong phòng chống tham nhũng.

Tiếp tục hoàn thiện thể chế, thực hiện đồng bộ các giải pháp phòng, chống tham nhũng, trong đó triển khai có hiệu quả Chiến lược Quốc gia về phòng, chống tham nhũng, Chỉ thị số 33-CT/TW ngày 3/1/2014 của Bộ Chính trị về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với việc kê khai và kiểm soát việc kê khai tài sản”, Chỉ thị số 50-CT/TW ngày 7/12/2015 về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát hiện, xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng”, Luật Phòng, chống tham nhũng và các văn bản hướng dẫn thi hành; quan tâm công tác khen thưởng, bảo vệ người tố cáo và tố giác hành vi tham nhũng. Đồng thời, triển khai thi hành Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 theo Quyết định số 101/QĐ-TTg ngày 21/1/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành kế hoạch triển khai thi hành Luật Phòng chống tham nhũng bảo đảm kịp thời, đồng bộ, thống nhất và hiệu lực, hiệu quả.

Ba là, chú trọng xây dựng ngành, lực lượng thanh tra trong sạch, vững mạnh.

Mỗi cán bộ, công chức ngành Thanh tra phải có đầy đủ ý chí, nghị lực và lòng dũng cảm, kiên quyết bảo vệ lẽ phải, bảo vệ chân lý, không để bị cám dỗ, bị mua chuộc, không vì bất cứ áp lực nào mà làm sai pháp luật. Thực hiện đúng lời dạy của Bác Hồ là “phẩm chất của người cán bộ thanh tra là tự mình nghiêm chỉnh và phải có đạo đức cách mạng”.

Tiếp tục đẩy mạnh thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với thực hiện Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh nhằm ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; thực hiện phê bình và tự phê bình.

Bốn là, tiếp tục xây dựng ngành Thanh tra vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức, nhất là đạo đức công vụ theo đúng chỉ dẫn của Bác Hồ “dĩ công vi thượng”.

Đi đôi thực hiện nhiệm vụ, lực lượng thanh tra ngày càng vững về chính trị, giỏi về chuyên môn nghiệp vụ, có phẩm chất đạo đức tốt. Công tác xây dựng lực lượng thanh tra ngày càng được các cấp, các ngành củng cố và tăng cường. Đội ngũ cán bộ, công chức đã được rèn luyện qua thực tế, được học tập bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ chuyên môn đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội. Trong quá trình thực thi công vụ, cán bộ thanh tra làm việc có trách nhiệm, công tâm, tính chuyên nghiệp ngày càng cao, có ý chí phấn đấu vươn lên để không ngừng tiến bộ về mọi mặt./.

Tài liệu tham khảo

(1). Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 10, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự Thật, Hà Nội, 2011, tr.81

(2). Thanh tra Nhà nước: Chủ tịch Hồ Chí Minh với công tác thanh tra, tr.73.

Nguyễn Văn Thuyên - Giảng viên Tư tưởng Hồ Chí Minh, Học viện PKKQ Nguyễn Thị Kim Hương - Giảng viên, Cao đẳng ngoại ngữ Công nghệ Việt Nhật